Başak Nur GÖKÇAM
İklim değişikliği dünyanın her yerinde farklı ve beklenmedik sonuçlar doğurmaya devam ediyor. Kimi yerde kuraklık kimi yerde ise aşırı yağışa neden olan bu değişiklikler, Doğu Afrika’nın göllerinde ise su seviyesinin yükselmesiyle sonuçlandı.
Londra King’s Koleji ve Doğa Tarihi Müzesi tarafından ortaklaşa denetlenen, Kenya Ulusal Müzeleri, Tanzanya Yaban Hayatı Araştırma Enstitüsü, Londra Zooloji Topluluğu, Leicester Üniversitesi ve Tatlı Su Kurumu’ndan araştırmacıların da olduğu yeni bir araştırmaya göre Doğu Afrika’da göllerde yaşanan su yüzeyi artışı, bölgenin kendi şartlarına adapte olarak yaşam süren flamingoların geleceğini tehdit etmeye başladı.
Toplam 23 yıllık bir çalışmanın sonuçlarını açıklayan ekip, bu süre zarfında sulak alanlardaki besin zincirinin en alt halkasını oluşturan fitoplankton seviyelerinin azaldığını tespit etti. Çalışmaya göre fitoplankton biyokütlesindeki en büyük kayıplar, ekvatoral Kenya göllerinde, özellikle de önemli turistik göller Bogoria, Nakuru ve Elmenteita’da ve yüzey alanında en büyük artışın görüldüğü kuzey Tanzanya göllerinde meydana geldi.
13 yılda yüzde 91’lik artış
Doğu Afrika’daki flamingoları besleyen en önemli göllerden biri olan ve tarihsel olarak tek seferde bir milyondan fazla kuşa ev sahipliği yapan Nakuru gölünün yüzey alanının ise 2009-2022 yılları arasında yüzde 91 arttığı görüldü.
Su seviyesinde yaşanan bu artışa kıyasla Nakuru’daki klorofil-a konsantrasyonunda yani göldeki fitoplantonlarda ise yarı yarıya azalma kaydedildi. Öte yandan yapılan araştırma neticesinde, Doğu Afrika’daki küçük flamingoların düzenli üreme alanı olan Natron gölünde, son yıllarda artan su seviyelerinin yanı sıra üretkenlikte de düşüş yaşandığı görüldü.
Uzmanlar, bölgedeki göllerde fitoplankton biyokütlesindeki azalmanın devam etmesi durumunda Natron’un artık uygun bir üreme alanı olmayacağı uyarısında bulundu. Etiyopya, Kenya ve Tanzanya’daki flamingoları besleyen tüm önemli gölleri incelemek için ilk kez uydu yer gözlem verilerinin 20 yılı aşkın bir süre boyunca kullanıldığı araştırmada, artan su seviyelerinin kuşların ana besin kaynağını nasıl azalttığı da belirlenmiş oldu.
Koordineli koruma eylemi şart
Özellikle iklim değişikliğiyle bağlantılı olarak daha yüksek yağış seviyelerinin öngörülmesi göz önünde bulundurulduğunda, kuşların yiyecek arayışı sırasında yeni korunmasız alanlara doğru gidebileceğini belirten araştırmacılar, uluslararası sınırlar boyunca koordineli koruma eylemi için daha iyi izleme ve önemli flamingo göllerini çevreleyen arazinin daha sürdürülebilir yönetimi için çağrıda bulundu.
Current Biology dergisinde yayınlanan çalışmaya ilişkin bilgi veren doktora öğrencisi ve baş yazar Aidan Byrne, bölgenin daha küçük flamingoların küresel nüfusunun dörtte üçünden fazlasına ev sahipliği yaptığını ancak sayılarının azaldığını söyledi.
Byme, “Doğu Afrika’daki küçük flamingolar, özellikle iklim değişikliği altındaki bölgede beklenen yağışların artmasıyla birlikte giderek daha savunmasız hale geliyor. Göl izleme ve su toplama yönetimi uygulamaları geliştirilmezse, soda gölü ekosistemlerinde bulunan, daha küçük flamingolar da dahil olmak üzere son derece uzmanlaşmış türler kaybolabilir” dedi.
“Ekoturizmi de etkileyebilir”
Su seviyelerindeki artışların, daha az flamingonun, mevcut doğa rezervleri ve korunan alanlar dışındaki korunmasız göllere daha fazla bağımlı hale gelmesine yol açabileceği uyarısında bulunda Dr. Emma Tebbs, “Bu durumun koruma ve ekoturizm gelirleri üzerinde etkileri olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
6 gölden 3’ü yeterli düzeyde korunuyor
Flamingoların doğal olarak yiyecek aramak için seyahat ederken, tarihi beslenme ve üreme alanlarının bozulmasının ciddi boyutta endişelendirdiğine vurgu yapan Londra King’s Koleji araştırmacısı ve çalışmanın ortak yazarı Dr. Emma Tebbs, “Doğu Afrika popülasyonları, yiyecek kaynakları bulmak için potansiyel olarak ekvatordan kuzeye veya güneye doğru hareket edebilir. Ayrıca altı çalışma gölünün yaşam alanı uygunluğu 2010’dan 2022’ye kadar artarken, bunlardan yalnızca üçünün yeterli düzeyde koruması var” diye konuştu.
23 yıllık iklim kaydı tutuldu
Çalışmanın, Doğu Afrika’daki flamingoları besleyen 22 önemli soda gölünün tamamını incelemek için uydu dünya gözlem verilerinin kullanıldığı ilk çalışma olduğu belirtilirken, analizin ise 23 yıllık süredir iklim kayıtları ve kuş gözlem verileriyle birleştirildiği bilgisi paylaşıldı. Araştırmacılar, bu geniş ölçekte çalışarak ilk kez tüm göl ağı boyunca değişen yiyecek mevcudiyetini (son yıllardaki önemli düşüşler de dahil) ve göl yüzey alanı arttıkça kuş sayısının nasıl azaldığını görebildiler. Ayrıca kuşların gelecekte gidebileceği gölleri de belirlediler.
